Relacje z minionego Szczytu i Forum Biznesu Inicjatywy Trójmorza w Rydze zdominowały imponujące i słuszne zapowiedzi wsparcia politycznego i finansowego dla Ukrainy – wschodniego sąsiada Inicjatywy. Podczas spotkania regionu rozmawiano jednak nie tylko o Ukrainie i trwającej tam wojnie. Na Łotwie dyskutowano o przyszłości Trójmorza w ujęciu jego trzech filarów: transportu, energetyki oraz cyfryzacji. I to właśnie filar cyfrowy uzyskał w tym roku szczególne uznanie i rangę wśród przedstawicieli władz Trójmorza i środowiska biznesu państw regionu. Na szczycie listy cyfrowych priorytetów Inicjatywy znajduje się dziś cyberbezpieczeństwo, lecz Trójmorze patrzy także w przyszłość, która maluje się w barwach 5G, IoT i pogłębiania współpracy biznesowej w regionie i z partnerami za oceanem.

Ostatnie miesiące w całym regionie upływały pod znakiem fali wzmożonych ataków cyfrowych i incydentów cyberbezpieczeństwa, która przetoczyła się przez trójmorski sektor prywatny oraz administrację publiczną państw Inicjatywy. Nie ulega wątpliwości, że sytuacja ta związana jest z trwającą za wschodnią granicą Inicjatywy rosyjską inwazją na Ukrainę, która na dobre wpisała agresję w cyberprzestrzeni w obraz wojny XXI w. Rozmowy w czasie Szczyt Inicjatywy Trójmorza i Forum Biznesu w Rydze potwierdziły jedynie, że odpowiedź na rosnące zagrożenia cyfrowe i budowanie cyberodporności uchodzą za priorytet władz i biznesu w całym regionie. Co istotne, w regionie wyczuć można także głęboką wolę wspólnej pracy, by uporać się z wyzwaniem rozwoju cyfrowego bezpieczeństwa, w obliczu trwającej wojny. Sektor cyfrowy Trójmorza wnosił w Rydze m.in o tworzenie ram dla międzynarodowej wymiany danych i wiedzy nt. ataków i incydentów oraz o nawiązanie współpracy biznesowej pomiędzy branżą cyberbezpieczeństwa państw Inicjatywy, by potencjalnie rozpocząć rozmowę o budowie regionalnej wspólnoty tej gałęzi gospodarki na wzór krajowych klastrów cybersecurity.

„Na szczycie listy cyfrowych priorytetów Inicjatywy znajduje się dziś cyberbezpieczeństwo, lecz Trójmorze patrzy także w przyszłość, która maluje się w barwach 5G, IoT i pogłębiania współpracy biznesowej w regionie i z partnerami za oceanem.”

Nowy filar na czele Inicjatywy

Ogromnie pozytywnym sygnałem płynącym z Rygi jest fakt, że zarówno wśród władz, jak i przedstawicieli sektora prywatnego nie ma już cienia wątpliwości co do politycznego i gospodarczego, fundamentalnego znaczenia transformacji cyfrowej. Choć aspekt cyfrowy zawsze wymieniany był wśród filarów Inicjatywy Trójmorza, to w tym roku odczuwalne jest pełne porozumienie co do jego priorytetowej pozycji i zgoda, że niczym nie ustępuje on rozwojowi transportu, czy energetyki. Taki stan nie jest wyłącznie efektem rosnącej świadomości o zagrożeniach cyfrowych i konieczności dbałości o cyberbezpieczeństwo przedsiębiorstw, obywateli i instytucji administracji publicznej. To także wynik zachodzących w gospodarce i społeczeństwie przemian, które katalizowana pandemia.

Okres pandemii pozwolił cyfryzacji przeniknąć tkankę każdej gałęzi gospodarki i społeczeństwa Trójmorza. Dziś jasne jest dla regionu, że nie sposób rozwijać pozostałych filarów bez oparcia w technologiach cyfrowych, a rozwój energetyki i transportu oraz całej gospodarki Inicjatywy ściśle podlega tempu, z jakim prowadzimy transformację cyfrową. W ślad za tą świadomością idzie także zrozumienie, że aby przemiany były możliwe musimy w Trójmorzu spełnić kilka warunków. Wyzwaniem, które zdaje się budzić wiele obaw w niemal całym regionie jest konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu kompetencji cyfrowych wśród obywateli Inicjatywy. Te są niezbędne, aby tworzyć oraz powszechnie wdrażać i wykorzystywać narzędzia cyfrowe w sposób wydajny i bezpieczny. Trójmorze boryka się nie tylko z niedoborem specjalistów IT, ale także z niezadowalającym poziomem umiejętności cyfrowych wśród ogólnej populacji w sektorach niezwiązanych z branżą ICT. Przygotowanie obywateli na życie i pracę w rzeczywistości postępu cyfrowego jest kolejnym zadaniem na liście Inicjatywy.

Patrząc w przyszłość

Dyskusja tocząca się wokół cyfrowego filaru Trójmorza wykraczała jednak poza bieżące wyzwania. Z Rygi popłynął bardzo obiecujący sygnał, że liderzy polityczni i biznesowi trafnie identyfikują najważniejsze kierunki rozwoju technologii cyfrowych na najbliższą przyszłość. Ogromne zainteresowanie, szczególnie wśród przedstawicieli przemysłu, słusznie budzi rozwijająca się w skrajnie zróżnicowanym tempie w poszczególnych państwach Trójmorza technologia 5G, która ma potencjał, by zrewolucjonizować nie tylko sektor produkcji, ale także dać początek inteligentnym miastom w Trójmorzu. Wskazać należy jednak, że Inicjatywa chcąc dotrzymać kroku światowej stawce rozwoju sieci mobilnych, powinna już dziś myśleć o kolejnych ich generacjach. Dotyczy to zarówno wdrażania, jak i tworzenia tych technologii. Wiele nadziei na rozwój nowoczesnego społeczeństwa i wzrost gospodarki Trójmorze pokłada w inwestycjach w narzędzia z zakresu sztucznej inteligencji i internetu rzeczy. Ze względu na dynamiczny rozwój i niewątpliwy potencjał tych technologii do zrewolucjonizowania gospodarki i społeczeństwa stanowią one obiekt intensywnych prac legislacyjnych na arenie UE. Dla Trójmorza oznacza to, że chcąc je w pełni wykorzystać, Inicjatywa musi zadbać, by kształt powstających regulacji odpowiadał na jej potrzeby i oczekiwania.

Współpraca w regionie i poza nim

Klamrą spinającą wszystkie deklaracje, wskazane priorytety i wyzwania oraz oczekiwania wobec najbliższych lat w sferze cyfrowej wygłoszone podczas tegorocznego Szczytu i Forum Biznesu na Łotwie było powtarzające się wezwanie do zacieśniania współpracy biznesowej i politycznej w sferze cyfrowej. W regionie kiełkuje przeświadczenie, że Trójmorze posiada unikalną tożsamość cyfrową, a żeby realizować wspólne cele i priorytety oraz uporać się z wyzwaniami i wykorzystać tutejszy potencjał, państwa Inicjatywy muszą mówić jednym głosem. Aby wspierać władze w podejmowaniu kolejnych kroków na cyfrowej ścieżce, dzielić się wiedzą, pomagać biznesowi i obywatelom w transformacji cyfrowej, ale także jasno komunikować na arenie Europy, jakie środowisko regulacyjne jest konieczne dla wzrostu gospodarki cyfrowej Trójmorza, zawiązana została regionalna koalicja sektora ICT CEE Digital Coalition. Jej przedstawiciele także spotkali się w Rydze.

„Dobre relacje transatlantyckieu leżą u podstawy Inicjatywy Trójmorza.”

O współpracy na rzecz rozwoju regionalnej gospodarki cyfrowej w Rydze mówiło się jednak nie tylko w ujęciu państw zrzeszonych w Inicjatywie Trójmorza. Przedstawiciele cyfrowej gałęzi trójmorskiego biznesu z ogromnym entuzjazmem przyjęli wieści o przyznaniu Ukrainie partnerstwa wobec Trójmorza. Wschodni sąsiad Polski przed wybuchem wojny stanowił jednego z liderów eksportu usługi IT w Europie. Ukraina ze swoim sektorem ICT opartym o 200-300 tys. wykwalifikowanych specjalistów to wartościowy partner. Przed regionem wyzwanie wsparcia sąsiada w odbudowie jego gospodarki. Współpraca branży cyfrowej może w tym procesie  niesie jednak także ogromną szansę. Ukraiński sektor cyberbezpieczeństwa dysponuje wyjątkowym doświadczeniem zgromadzonym w toku reagowania na rosyjską agresję w cyberprzestrzeni może stanowić bowiem dla branży państw Inicjatywy źródło bezcennej wiedzy i kompetencji. Mówiąc o współpracy na rzecz umacniania cyfrowego filara Trójmorza z zewnętrznymi partnerami nie można zapomnieć o roli Stanów Zjednoczonych. Dobre relacje transatlantyckieu leżą u podstawy Inicjatywy. Inwestycje zza oceanu mają niebagatelne znaczenie dla rozwoju gospodarczego naszego regionu. Ten jest szczególnie ceniony przez amerykańskich partnerów m.in. przez wzgląd na jego zasobność w wyjątkowo uzdolnionych specjalistów IT. Pielęgnując współpracę transatlantycką państwa regionu zyskują unikalną szansę rozwoju swoich gospodarek cyfrowych.

Zjednoczenie w kryzysie

W konsekwencji wojny trwającej za wschodnią granicą Inicjatywy w Trójmorzu na nowo rozbudziło się pragnienie umocnienia integracji politycznej i biznesowej oraz zacieśniania więzi. Inwazja przyczyniła się też pośrednio do wyklarowania trójmorskich priorytetów. Choć trudno dziś snuć prognozy na nawet najbliższą przyszłość naszego regionu, to jedno jest pewne – przyszłość Trójmorza jest cyfrowa, a transformacja na dobre zajmie miejsce w szczytu listy priorytetów Inicjatywy.